Dünyaca ünlü Efes Antik Kenti Celsus Kütüphanesi restorasyonu başladı

Yeniden inşa edilmesinin üzerinden 50 yıl geçmiş olan, Efes Antik Kenti’nin Celsus Kütüphanesi kapsamlı bir restorasyondan sürecine girmiştir. Avusturya Bilimler Akademisi, kütüphaneyi, zarif ve gösterişli ön cephesini uzun vadede hasardan korumak ve güvence altına almak amacıyla büyük çaplı bir proje başlatıyor. Uzmanlardan oluşan bilimsel bir ekip gerekli ön incelemeleri tamamlamış ve ilk koruma önlemlerini almıştır. 2027 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanan kütüphanenin restorasyon çalışmaları için finansal desteğe ihtiyaç duyulmaktadır.

CEMRE YUVARLAK/EGELİ GAZETE- Yeniden inşa edilmesinin üzerinden 50 yıl geçmiş olan, Efes Antik Kenti’nin Celsus Kütüphanesi kapsamlı bir restorasyondan sürecine girmiştir. Avusturya Bilimler Akademisi, kütüphaneyi, zarif ve gösterişli ön cephesini uzun vadede hasardan korumak ve güvence altına almak amacıyla büyük çaplı bir proje başlatıyor. Uzmanlardan oluşan bilimsel bir ekip gerekli ön incelemeleri tamamlamış ve ilk koruma önlemlerini almıştır. 2027 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanan kütüphanenin restorasyon çalışmaları için finansal desteğe ihtiyaç duyulmaktadır.

Efes Antik Kenti'nde, Kuretler Caddesi'nin sonunda yer alan etkileyici Celsus Kütüphanesi, MS 2. yüzyılda Gaius Iulius Aquila tarafından babası Romalı senatör Tiberius Iulius Celsus Polemaeanus onuruna yaptırılmıştır. Türkiye’de en fazla tanınan antik yapılardan biri olarak kabul edilir. Tiberius Iulius Celsus Polemaeanus’un mezar odasının üzerine inşa edilen kütüphanede, kullanıldığı dönemde yaklaşık 10.000 papirüs parşömen bulunuyordu.

MS 270 civarında meydana gelen bir depremin yol açtığı ağır hasarın ardından kütüphane işlevini yitirmiş gibi görünmektedir. Geç Antik Dönemde kütüphanenin mevcut korunmuş kısmı bir çeşme yapısına dönüştürülmüş ve günümüzde halen ayakta duran ön cephesi ise bir çeşmenin görkemli arka duvarı olarak kullanılmıştır. Celsus Kütüphanesi, 20. yüzyılın başlarında yapılan kazıların ardından 1970 ve 1978 yılları arasında orijinal parçaları ve modern malzemeler kullanılarak yeniden inşa edilmiştir. Yeniden inşaa edildiği ilk yıllardan bugüne antik kentin ziyaretçilerinin ilgi odağı ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Efes Antik Kenti‘nin simge yapılarından biri olmuştur. Celsus Kütüphanesi, yeniden inşa edildiği tarihin üzerinden bir 50 yıl geçtikten sonra, artık günümüzde belirgin olarak yıpranma belirtileri gösteriyor.

İlk Önlemler ve Mevcut Hasar Durum Tespiti Tamamlandı
Yaklaşık 130 yıldır Efes Antik Kenti’nde bilimsel araştırmalar yürüten Avusturya Bilimler Akademisi bünyesindeki Avusturya Arkeoloji Enstitüsü (ÖAW), birkaç yıl sürecek bir restorasyon projesi başlatıyor. 2024 yılı Ekim ayında mimar, restoratör ve statik mühendislerinden oluşan bir ekip tarafından ilk olarak anıtın bir korunmuşluk durumu ve hasar tespiti gerçekleştirildi. Geçen yıllar içerisinde değişen hava ve iklim koşulları bu muhteşem anıtı aşındırarak hasara uğratmıştır. Uzmanlar, anıtın mermer yüzeylerinde çatlaklar, kabuklanma ve şekerlenme gibi hasarları belgeledi. Anıtta ilk güvenlik önlemleri alındı ve yapının durumunu daha ayrıntılı olarak analiz etmek için kütüphane ön cephesinin bir kısmına iskele kuruldu.
Bu ilk inceleme ve tespitlerin sonuçları, kısa süre içinde hazır olacak kapsamlı bir restorasyon programının temelini oluşturmaktadır. Amaç, Anıtın yapısal bütünlüğünü ve anıtın gelecekte de korunmasını sağlamaktır. Restorasyon çalışmalarının 2027 yılı sonuna kadar tamamlanması öngörülmektedir.

"Celsus Kütüphanesi kesinlikle Efes Kazısı‘nın da simgesidir. Yeniden inşası, 1970'li yılların Avusturyalı kazı ekibi tarafından kuşkusuz mimari bir şaheser olarak gerçekleştirilmiştir.
Şimdi önemli olan bu eşsiz anıtı gelecek nesiller için korumaktır," diyerek Kazı Başkanı Doç. Dr. Martin Steskal bu konudaki düşüncelerini paylaşmıştır.

Bir Bilgi ve Anma Mekanı
Celsus Kütüphanesi Efes'in kent merkezinde yer alır ve ticaret Agorası'nın güney kapısını sınırlıyordu. İki katlı kütüphane cephesi mermerden yapılmış olup 21 metre genişliğinde ve 16 metreden yüksektir. Yatay yapı elemanlarının kavislendirilmesi ve dikey yapı elemanlarının merkez eksene doğru tutarlı bir şekilde yükseltilmesiyle cephede perspektif bir görsellik elde edilmiştir.
Orjinalleri günümüzde Viyana'daki Kunsthistorisches Museum’da bulunan ve kütüphanenin ön cephe duvarındaki alt katın nişlerinde Sophia (bilgelik, akıl), Arete (erdem, karakter), Episteme (ilim, bilim) ve Ennoia‘yı (kader, muhakeme) temsil eden dört kadın heykeli yer alıyordu.

Eşsiz Bir Kültürel Mirasın Sürdürülebilir Şekilde Korunması
Giriş, gösterişli dokuz basamaklı bir merdiven ve bir antreye açılan simetrik olarak düzenlenmiş üç kapıdan sağlanıyordu. Kütüphanenin merkezi olan 178 metre karelik salonun iki katında parşömenler için raflar ve nişler bulunuyordu ve bunlara sütunlarla desteklenen koridorlardan erişilebiliyordu. Ayrıca bir koridor aracılığıyla Celsus'un Lahtinin bulunduğu mezar odasına iniliyordu.
Yapılacak restorasyon çalışması, hem Celsus Kütüphanesi'ni gelecek nesiller için koruyacak hem de ziyaretçi güvenliğini sağlayacaktır. 50 yıl önce yeniden ayağa kaldırılması Avusturyalı şirketlerin finansal desteği sayesinde mümkün olmuştu. Avusturya Arkeoloji Enstitüsü‘ de Efes Dostları Derneği ile birlikte mevcut restorasyon projesi için bir bağış kampanyası başlatıyor ve desteklerinizi bekliyor. Daha fazla bilgiye www.ephesos.at adresinden ulaşabilirsiniz.