Geldi çattı düğün mevsimi. Ege köylerinde en sevdiğim zamandır düğün sezonu. Her köyde kurulan kazanlar, odun ateşinde pişen yemekler, birlik ve beraberlik içinde kurulan sofralar, neşe içinde yenilip içilerek evlenecek çifte ya da sünnet çocuğuna edilen bereket, hayır duaları ile geleneksel düğün yemekleri coşkusu yaşanan günlere başlamış olmaktan dolayı içim kıpır kıpır.
Geleneksel düğün yemeklerinin evlenecek çiftlere ve ailelerine yük olduğu artık bırakılması gerektiği yönünde görüşler de mevcut tabii ki. Ancak ben bunlara katılmıyorum. Ege köylerinde sık sık rastladığım bir dayanışma ve beraberlik yaşanır bu düğün yemeği organizasyonlarında. Akrabalar, komşular tarlasında, bağında, bahçesinde kilerinde ne varsa düğün evine taşır. Ağılından kuzu, tarlasından buğday, küpünden yağını, üzüm bağından yaprağını alan düğün sofrasına katkı için davetiyenin ellerine ulaşmasından itibaren düğün evinin kapısını çalar. Hali vakti yerinde olmayan bile iki kilo tuzla bu sofraya katkı koyar. Katkıda bulunamayana da gönül konulmaz.
Ege köyleri düğün sofralarının baştacı olmazsa olmazı keşkektir. Düğünün en önemli yemeğidir, genellikle erkekler tarafından kazanlarda dövülür ve ritüel havası vardır.
Keşkek, kazanlarla pişirilir ve malzemesi gibi yapımı da ortaktır. Köyün gençleri düğünden iki gün önce odun kesmeye davul zurna ile gider hem eğlenir hem de odun toplayarak düğün evine getirirler. İmece usulü ortaya dökülen buğday ve kuzu eti keçi ya da dana etiyle yapılır. Büyük kazanlarda saatlerce kaynatılır, tahta tokmaklarla dövülerek macun kıvamına getirilir. Yorulanın yerini bir başkası alır hatta sabaha kadar aralıksız dövülür. Servis edilirken üzerine kırmızı biberli tereyağ ya da zeytinyağı gezdirilir. Düğünün en önemli yemeğidir, genellikle erkekler tarafından kazanlarda dövülür (ritüel havası vardır).
Etli nohut yemeği
Her düğünde keşkeğin de eşlikçisi olan bu yemek az da olsa bazen yerini kuru fasulyeye de bırakabilir. Büyük tencerelerde pişirilir. Kemikli etle (genellikle kuzu) birlikte nohut haşlanır. Yanında pirinç pilavı veya bulgur pilavıyla servis edilir.
Zeytinyağlılar
Ege mutfağının zeytinyağlı geleneği düğünlerde de yer alır. Mevsimine göre zeytinyağlı enginar, kabak çiçeği dolması, taze fasulye ve her mevsim düğün yemeklerinin olmazsa olmazı zeytinyağlı yaprak sarmasıdır.
Ancak düğün yemeklerinde zeytinyağlılar genelde yan sofra ya da ertesi günkü yemek olarak servis edilir.
İç Pilav
Baharatlı (Tarçın, karabiber, yeni bahar), ciğerli, kuş üzümlü, dolmalık fıstıklı ve soğanlı pilavdır. Etli yemeklerin yanında sunulur. Dolmalık fıstık yerini bazen ağartılıp file haline getirilmiş bademe de bırakabilir. İçinde ciğeri yoksa da kimse sesini çıkartmaz.
Düğün çorbası
Düğünün olmazsa olmazıdır. Yoğurtlu düğün çorbası olmazsa olmazlardandır. Makarna hamurundan şerit ya da kare minik parçalar kesilip günler öncesinden kurutulur ya da fırınlanır. Kemik suyu içine atılan hamur parçaları pişince yoğurt, un ve yumurta ile yapılan terbiye eklenir. Üzerine tereyağında haşlanan nane gezdirilir.
Son zamanlarda bu zahmetli çorba yerini şehriye çorbalarına bırakmıştır. Tel ya da arpa şehriye ile kemik suyuna hazırlanmış çorbaların içine isteğe göre biber, havuç gibi sebzeler de eklenir.
Tavuk Haşlama veya Fırında Tavuk
Keşkekle birlikte verilebilecek en yaygın yan yemektir. Genellikle kümes sahibi olanlar tercih eder. Kümesi olmayanlar bile düğün öncesi kümes kurar ve bu tavukları kendi yetiştirip düğünde ikram eder. Civciv alıp evin artığı ile yetiştirmek daha ekonomiktir. Tavuk genellikle düğünden önce kesilir ve büyük kazanlarda haşlanır. Davetli sayısına göre bölünür veya didiklenir.
Turşu
Düğün yemeklerinde iştah açıcı olarak salatayla birlikte mutlaka turşu da yerini alır, sütlü biberli gelin turşusu en fazla sunulandır. Ayrıca biberlerin haşlanıp ekşilenmesi ile yapılan yaz turşusu ya da acele turşu da pek makbuldür.
Olmazsa olmazlardan biri de mevsim salatasıdır. Bu salata köydeki bahçelerde ne varsa içine konulan bir salatadır. Marul, roka, maydanoz, nane, taze soğan, semizotu, biber, domates ile yapılan bu salatalar bol limonlu ve zeytinyağlıdır.
Lokma veya Helva
Düğün tatlısı olarak en çok tercih edilenler sarı leblebili irmik helvası, cevizli un helvası ve ortası delikli düğün lokmasıdır. Lokma en az bir çuval unla dökülür ve genellikle zeytinyağında kızartılır ve üzerine şerbet gezdirilir.
Düğün Sofrası Adabı ve Geleneği
Bazı köylerde kadın-erkek sofraları ayrı olabilir. Bunun nedeni kadınların çocukları ile oturmasıdır. Yemekler bahçede ya da avluda uzun masalarda servis edilir.Yer sofrası genellikle kurulmaz. Yemeğin ardından genellikle çay ve lokum ikramı yapılır.
Yemek süreci komşuların yardımıyla yürütülür. Bu da “imece geleneği”nin bir parçasıdır. Ege köylerinde “Harman yelle, düğün elle yapılır” şeklinde bir atasözü de bu imeceyi, birlik ve beraberliği anlatır.
Yöresel Farklılıklar
Tabii ki geniş bir coğrafya olan Ege Bölgesi’nde bu gelenekler yer yer farklılıklar gösterebilir.
Örneklersek Bergama ve Tire gibi yerlerde keçi eti tercih edilebilir. Ödemiş ve Bayındır köylerinde sebze yemekleri daha ön plandadır. Aydın’da patates, biber, patlıcan üzerine domates soslu karışık kara tava kızartması menüde olmazsa olmazdır.
Alevi köylerinde genellikle daha sade, helalliğe dikkat edilen menüler hazırlanır. Bu menülerde de keşkek, zeytinyağlı bir sebze yemeği ve çorba mutlaka yerini alır.
GÜNCEL
Sayfa başına git