Tam 6 milyar 966 milyon lira “kamu zararı” var

İzmir’i sarsan İZBETON davasının önceki gün görülen duruşmasında mahkemeye kritik bir rapor sunuldu.

Daha önce İzmir Büyükşehir Belediyesinden gayri resmi yollardan alınarak mahkemeye sunulan “Kamu zararı yoktur” yazısı bu kez resmi yollardan mahkemeye verildi.

İzmir Büyükşehir Belediyesinin 1. Hukuk Müşavirliği’nin resmi görüşünde de “Kamu zararı yoktur” deniyordu.

Ama o raporda önemli ayrıntılar da vardı. İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON’un muhasebelerinin ayrı olduğu da belirtiliyordu. Şu anda devam eden müfettiş incelemelerinden sonra çıkacak raporun da ayrıca mahkemeye sunulacağı belirtiliyordu.

Bu rapor mahkemeye sunulunca aslında söylendiği gibi çok da önemli olmadığı anlaşıldı.

İzmir Büyükşehir Belediyesinin resmi görüşünü yansıtan “kamu zararı yoktur” yazısına rağmen Önceki Dönem İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Eski İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Barış Karcı ve eski İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya ne yazık ki tahliye edilmedi.

***

Ama kamu zararı konusunda İzmir’de bırakın savcılık soruşturması başlatılmasını, gündeme bile gelmeyen bir örnek var.

İzmir’in su sorununa çözüm olacağı iddiasıyla yapılan Gördes Barajı’na tamamlandığı 2011 yılında 250 milyon liraya harcandı. O gün dolar 1.5 liraydı. Barajın maliyeti 166.6 milyon liraydı. Bugün dolar 41.8 lira. Bugünkü rakamlarla barajın maliyeti 6 milyar 966 milyon lira.

Ama aylardır barajdaki su seviyesi sıfır. Yani barajda bir damla bile su yok.

Dahası da var.

Sayıştay müfettişleri İzmirlilerin her ay daha fazla su faturası ödemesine neden olan akıl almaz bir kazığı da kanıtladı. Raporda İzmirlilerin kullanmadıkları barajın suyunun maliyeti için her ay su faturalarına çok daha fazla para verdiği açıklandı.

Müfettiş raporlarında Gördes Barajı için İZSU’nun (İzmir Sular İdaresi) 2022 yılında verilen su miktarına göre DSİ’ye (Devlet Su İşleri) 25 milyon 328 bin lira ödemesi gerekirken 117 milyon 51 bin 952 lira ödediği ve sonuçta 91 milyon 723 bin 415 lira fazla ödeme yapıldığı vurgulandı.

Müfettiş raporlarında, “Gelirlerinin yaklaşık %80’ini su satışından elde eden bir kuruma, dağıtımını yapacağı suyu vermeden, başka bir ifadeyle, taahhütlerini tam olarak yerine getirmeden, maliyet yüklemek, ana iştigal alanının (su satışı) birim maliyetini yükseltmek anlamına geleceğinden, kent sakini olan her abonenin ek maliyete katlanmasına sebep olmaktadır” ifadeleri dikkat çekti. 

***

Sayıştay raporunda şu bilgiler de yer aldı: “İdare ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) arasında İzmir iline içme, kullanma ve endüstri suyu sağlanması amacıyla Gördes Barajı ile ilgili 16.11.2006 tarihinde, yapım bedelinin yarısı, su verilmeye başlandıktan sonra İZSU tarafından karşılanmak üzere bir T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 69 protokol imzalanmış, protokol gereği İZSU’nun, kendisine düşen payı barajdan su verilmeye başlandıktan sonra ödemeye başlaması gerekirken, su verilmeye başlanmadan; tam olarak su verilemeyen (suyun hiç verilemediği ya da tahminlerden çok daha düşük oranlarda verildiği) dönemler için DSİ tarafından gecikme faizi ile birlikte bedel talep edilmiş, bu da İZSU açısından satamadığı suyun maliyetine katlanmak durumunda bırakılmış, bütçesinde karşılıksız bir yük oluşturmuştur. Protokole göre yapımı gerçekleştirilen ve maliyetine ortak olunan Gördes Barajı’ndan İzmir’e her yıl yaklaşık 59 milyon m³ su verilmesi planlanmaktayken 2011-2020 yılları arasındaki on yıl içinde İzmir’e gelmesi gereken 590 milyon m³ su yerine, bu suyun %23,3’üne karşılık gelen 137,6 milyon m³’ü gelmiştir. 2016, 2017 ve 2018 yıllarında gerek barajda meydana gelen teknik problemlerden (baraj gövdesinde ortaya çıkan su tutamama sorunu) gerekse de DSİ’nin yapması gereken imalatları henüz tamamlayamamış olmasından dolayı hiç su verilememiş, buna rağmen DSİ 2011 yılında T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 70 beklenenin çok altında şehre deneme suyu vermiş olmasını esas alarak, 2011 yılının da önüne geçip 2010 yılından itibaren hesaplayarak İZSU’dan baraj bedeli tahsilatına ilişkin 18.12.2014 tarihinde talepte bulunmuştur.”

***

Müfettiş raporlarında ayrıca ifadeler de dikkat çekti: “Yapımı tamamlanan arıtma süreçlerine rağmen yapım ve işletimi DSİ’nin yetkisinde bulunan Gördes Barajı’nın gövdesindeki teknik problemler ya da DSİ’nin tamamlamakla yükümlü olduğu diğer unsurları tamamlamaması ve Kavaklıdere Arıtma Tesisine su verilememesi nedeni ile İZSU açısından tesisin test ve kabul süreçlerinde de gecikmeler olmuştur. Bütün bunlara rağmen İZSU, hiç su alamadığı dönemde, 2016 yılında, protokol gereği doğan borcunu ödemeye başlamış olup 2016 yılında 8.382.117,39 TL, 2017 yılında 8.810.095,99 TL, 2018 yılında 11.042.138,07 TL, 2019 yılında 11.190.074,53 TL ve 2020 yılında 15.677.722,84 TL ödeme gerçekleştirmiştir. DSİ 2011 yılında ilk suyu vermesine rağmen 2010 yılından başlayarak protokole istinaden, kendi hesabıyla dört yıl sonra, 2014 yılında alacak talebinde bulunmuş, 2014 yılına kadar borç tespiti ve talebinde bulunmamış olmasına rağmen, bu dönemler için de gecikme faizi talep etmiştir. DSİ tarafından İZSU Genel Müdürlüğüne ödeme için tahakkuk ettirilen toplam tutar 100.706.168 TL anapara ve 16.245.078,02 TL faizden oluşmaktadır. Alınması gereken su miktarı ve alınan su miktarı kıyaslanıp çıkan sonuç, tahakkuk eden ödeme tutarına oranlandığında, eğer alınan suyla orantılı bir ödeme yapılacak olsaydı, İZSU Genel Müdürlüğü tarafından yapılması gereken ödeme tutarının 25.328.537,10 TL olması gerekirdi.”  

***

Bugün durum 3 yıl öncesine göre çok daha vahim. Gördes Barajı’dan 4 aydır bir metreküp bile su alınamıyor.

Kamu zararı en az 6.9 milyar lira. Verilmeyen suyun bedelinin İzmirlilerin su faturasını yükseltmesi de cabası.

İZBETON’daki kooperatif konusunda 5 bin mağdur var. Gördes’ten su alınamamasının mağduru ise 4.5 milyon İzmirli.

Bakalım bu kamu zararının hesabını kim ve nasıl soracak?